dinsdag 14 augustus 2012

In gesprek met Kleber Mendonça Filho


Time flies. Hoewel ik al een poos niks heb geschreven, ben ik voor de verandering niet op vakantie. Nee. Ik ben hard aan broodjes smeren in de Bakkerswinkel en ben daarnaast reporter bij World Cinema Amsterdam, een festival voor world cinema dat zich voornamelijk afspeelt in Rialto. Recensies schrijven, maar ook interviewen: een hele uitdaging. Best zenuwachtig fietste ik afgelopen maandag naar het Hilton Hotel om daar een half uur te praten met regisseur Kleber Mendonça Filho. Het viel allemaal reuze mee. Het was een hele lieve man die mij weer een nieuwe kijk op filmen heeft gegeven. Hieronder mijn interview voor de liefhebber. Ennuhm, echt een aanrader, World Cinema Amsterdam, nog tot zondag! 

Kleber_Mendonca_resize

Interview: Kleber Mendonça Filho, regisseur Neighbouring Sounds

Afgelopen IFFR beleefde de eerste lange fictiefilm van de Braziliaanse regisseur Kleber Mendonça Filho zijn wereldpremière. De reacties waren lovend. Na het afreizen van vele festivals over de hele wereld is Filho weer even terug in Nederland. Want tijdens World Cinema Amsterdam wordt Neighbouring Sounds opnieuw vertoond. Reporter Liselotte Roodbol ging met de regisseur in gesprek over het maken van een lange fictiefilm in plaats van korte film en over Filho’s achtergrond als filmcriticus.

Proper money
Met Neighbouring Sounds zet regisseur Kleber Mendonça Filho zijn eerste stappen in de wereld van de lange fictiefilm. Filho is van huis uit filmcriticus. Hij studeerde journalistiek, omdat dat de meest voor de hand liggende keuze was toentertijd. “Ik wilde van kinds af aan iets met film doen en dit kwam het meest in de buurt”, vertelt hij tijdens ons gesprek in het Hilton Hotel. “Na 12 jaar kritieken schrijven had ik het echter wel een beetje gezien. In de jaren 1997/98/99 kreeg ik dan ook een groot verlangen om zelf films te maken. Ik verloor mijn interesse in schrijven en wilde gewoon maken.” Filho besloot daarom in 1997 de stap te wagen met zijn eerste korte film Enjaulado. Deze en de 5 korte films die daarop volgden, maakte hij zonder financiering. Slechts zijn 6de maakte hij met “proper money”.  Een jaar lang was hij bezig met zo’n korte film, soms weken niet filmend. Zijn eerste aanraking met een lange film was vervolgens de documentaire Crítico die hij in 2008 maakte. In Crítico ging hij in gesprek met filmmakers en critici om naar hun ervaringen te vragen. Een reflectie op zijn eigen beroep dus. Langzaamaan ontstond het idee om een fictiefilm te maken. “Omdat.. ja omdat ik daar meer plezier van heb, zo dacht ik.”

Eigen omgeving
Neighbouring Sounds is een familiedrama met thrillerelementen die zich afspeelt in de wijk waar Filho zelf woont. Hij portretteert de buurtbewoners. “Fictie is eigenlijk ook een document. Mijn beginpunt voor deze film was de aspecten van het leven in een gemeenschap. Ik wilde reflecteren op het leven.” De keuze om dat in zijn eigen omgeving te doen, was simpel. “Ach ja, ik voelde me gewoon comfortabel om de film in mijn eigen omgeving te schieten.” Filho schreef zelf het script voor Neighbouring Sounds, maakte de foto’s van de locaties die hij wilde gebruiken en bedacht zelfs al de camerastandpunten. Toch, vertelt hij, kreeg de crew ook zijn vrijheid. “Belangrijk is vooral dat iedereen zich goed voelt over wat hij of zij doet. Het was niet zomaar een crew die mijn idee moest uitvoeren; het waren allemaal interessante mensen met hun eigen impressies, opinies en ideeën. Wel bleek het script echt een duidelijke en visuele indicatie te zijn, of naja, dat zeiden ze me. We zijn er bijna niet vanaf geweken tijdens het filmen.” Het proces was een “extreme powerfull experience” vertelt hij verder. “Met Neighbouring Sounds was het een heel nieuwe ervaring, een extreme ervaring. Vooral psychologisch. We draaiden 6 weken en 4 dagen. Alsof je in een bubbel zat. Het enige wat telde in die periode was de film. En dan met 100 man crew, net een zomerkamp.” De laatste dag was daarom ook heel gek voor Filho. “Het had iets vreemd, iets dramatisch. Het is het einde van een hele lange reis. Elke dag kom je een stukje dichter wat je wilt, bij de realiteit. Sommige scènes komen verbazend mooi uit, sommige minder. Maar je moet het materiaal respecteren en jezelf ermee verbazen. Vooral niet forceren.”

Braziliaanse première
In januari was Neighbouring Sounds klaar en na de première in Rotterdam vertoonde Filho zijn film op vele festivals. Op 16 augustus gaat de film eindelijk ook in Brazilië in première. Filho verwacht daar wel een iets andere reactie dan hier. “In een film zitten veel gecodeerde elementen”, legt hij uit, “die gedecodeerd kunnen worden door culturele achtergrond. Ik verwacht dat de film in het buitenland mysterieuzer aandoet dan in Brazilië. Door de Brazilianen zal de film waarschijnlijk realistischer worden opgevat. Sommige aspecten zijn voor hen namelijk meer familiair.” Zelf gaat Filho trouwens ook de film zien donderdag. Hij heeft hem nu al een stuk of 150 keer gezien tijdens het maakproces, maar loopt met de festivals meestal de zaal uit wanneer de begintitels in beeld komen. In zijn thuisland wil hij echter graag in de zaal zitten en de kijkervaring met zijn publiek beleven. “Hoe mensen schuiven op hun stoelen, hoe ze lachen, huilen, misschien wel even gillen. Ik ben benieuwd.”

Ook zit Filho niet stil wat betreft een volgende film. Hij heeft alweer ideeën. “Een lange fictie wordt het, zeker. Ik hou van het werken met acteurs, van het maken van leugens, van creëren
van fake. Ja fictie.”

Vanaf 27 september draait Neighbouring Sounds ook weer in Nederland.