The Tempest

Shakespeare en zijn Victoriaanse theater: kan het nog Engelser? Zijn stukken worden overal ter wereld opgevoerd, meestal vertaald in de taal van het land der opvoering. Op het Holland Festival, reeds van start gegaan in Amsterdam, worden echter twee stukken van Shakespeare in mooi Engels uitgevoerd: As you like it en The Tempest. De projecten komen samen onder de noemer The Bridge Project, een samenwerkingsverband tussen The Old Vic, een klassiek theatergezelschap uit Londen, en het Brooklyn Theatre uit New York. Onder leiding van Sam Mendes, dé regisseur van onder andere American Beauty, gaan deze acteurs gezamelijk de wereld over en presenteren in vele landen een klassiek stukje Shakespeare. Gister was The Tempest in de Stadsschouwburg te Amsterdam.

The Tempest is het laatste stuk dat Shakespeare schreef, zes jaar voor zijn dood. Kort samengevat gaat het over Prospero, de vroegere Hertog van Milaan. Door zijn broer is hij van de troon gestoten en met zijn dochtertje op een boot in de zee gezet. Een van zijn oude dinaren gaf hem stiekem zijn boeken en staf mee. Prospero belandt op een eiland en met behulp van magie ontketent hij een storm waardoor zijn broer, een andere vijand en diens zoon met bemanning op het eiland aan spoelen. Daar ontketenen zich drie verhaallijnen, over broedertwist, liefde en verraad.

Het stuk onder Mendes bestaat dus uit Engelse en Amerikaanse acteurs. Prachtig is het Engels dat zij spreken, van oud tot modern. Vooral de dienaar vn Prospero, Ariël, spreekt met veel furie. Boven hangt een scherm voor ondertiteling, die voor mij ook essentieel is. Het Victoriaanse Engels is namelijk niet voor iedereen volgbaar. Enerzijds is het heel indrukwekkend om Shakespeare in de oorspronkelijke taal te zien, anderzijds wordt door het lezen mijn aandacht van de stage weggetrokken. Na even wennen is de omschakeling echter steeds beter te doen.

Het decor is simpel en toch specaculair. Het voorste deel bestaat uit planken met een cirkel van zang in het midden: het eiland. Aan weerskanten zit een muzikant met trommels, gitaar, viool die het spreken af en toe begeleiden met klanken. Mysterieus en imposant wordt het dialoog hierdoor. De ritmes versterken elk woord.

Het achterste deel van het decor is slechts minimaal verlicht: water met stoelen. De acteurs gaan bijna niet af, af betekent namelijk op de stoelen zitten, net als bij Shakespeare zelf toentertijd.

Spektakel kenmerkt het stuk ook wel. Alle kunstvormen komen langs: zang door nimfen en Ariël, een volksdans en natuurlijk een filmintermezzo (het is niet voor niets Sam Mendes). Ook wordt er veel met de belichting gespeeld. Projecties van waterrimpeling, wisselend aanlichten en vooral de storm wordt levensecht neergezet.

Het is echt heel ander Shakespeare dan de Nederlandse theaters maken. Modern is tegenwoordig het kernwoord bij onder andere de Theatercompagnie met zijn Driekoningenavond. Mendes gaat echter klassiek te werk met taal als belangrijkste kracht. De kostuums zijn simpel, het decor wisselt niet, alleen het spektakel is groots. Erg indrukwekkend!

Alleen vandaag nog in Nederland!