Saul Leiter

Saul Leiter, misschien ken je hem niet, maar deze Amerikaan is volgens velen een van de meest opmerkelijke fotografen van de afgelopen zestig jaar. Met zijn kleurenfotografie veranderde hij het fotografisch discours in de Verenigde Staten en Europa. Het Joods Historisch Museum toont op dit moment een retrospectief van zijn kunstenaarschap.

Leiter is de man van de urban visual poetry. Hij gaat op pad, neemt beelden in zich op, en drukt af (of schildert ze op doek). Hij is een kind van de abstracte kunst en maakt van elke compositie weer iets speciaals. Spontaan en intuitief, zo is het te beschrijven. Naast fotograferen schilderde hij bovendien. Hij vond zichzelf zelfs meer schilder dan fotograaf! De expositie in het JHM toont hier een selectie van: kleurenfotografie, zwart-wit straatfotografie, schilderingen en zelfs modefoto's. Zijn oeuvre is groot.

De zwart-wit foto's van Leiter zijn mooi. Het is geen echte fotojournalistiek, maar heeft er wel raakvlakken mee. Het zijn momentopnames uit het alledaagse leven, foto's gemaakt uit de losse pols, maar telkens wel met een subjectieve inslag. Leiter kiest net voor een vreemde hoek of laat een deel van de persoon uit beeld vallen. Zijn focus is apart en maakt dat de fotograaf altijd in het werk aanwezig is. Ook de titels zijn het noemen waard: Baguette, Hats, Man with tie... Toch zijn de foto's niet bepaald vernieuwend, het is de zwart-wit fotografie die we ook kennen van tijdgenoten van Leiter zoals Ted Croner en Leon Levinstein.



De kleurenfotografie is daarentegen vernieuwend. Tot de jaren zeventig werd er nog ernstig op kleurenfotografie neergekeken. Dit was niet voor kunst, slechts voor mode en commercie. Leiter trok zich daar niks van aan en ging toch aan de slag met een kleurenrolletje. Hij zei hierover:

"Er is een opvatting dat zwart-wit heilig is en kleur heiligschennis.
Dat heb ik nooit gevonden"

Het resultaat is indrukwekkend. Het zijn abstracte foto's die toch ook duidelijk de werkelijkheid weerspiegelen. De kleuren zijn bepalend, hier ligt ook de focus, maar de compositie speelt net als in zijn zwart-wit een grote rol. Veel foto's tonen spiegelingen, zoals ramen, of rare afsnijdingen, zoals vanuit een autoraam gefotografeerd. Vooral het rood is bovendien aantrekkelijk. Het zorgt op een bepaalde manier voor echte Amerikaanse taferelen uit de jaren zestig!

Het retrospectief is niet groot, slechts een zaal. Zwart-wit en kleur hangen bijna door elkaar en dan is er bovendien een wand met schilderijen. Toch geeft het Leiter's werk goed weer. Het was een mengelmoes van van alles, van mode- tot straatfotografie, waarbij kleur zijn grootste troef was. En ja, de kleurenfotografie trekt duidelijk de aandacht!