Document

Ik heb een paar voorbeelden, een paar inspiratiebronnen. Wanneer ik hun stukken lees, zie of hoor, word ik altijd gegrepen. Dan voel ik een warme golf over me heen dalen, een golf van zingeving. Hanna Bervoets is een van die voorbeelden, elke zaterdag ben ik weer blij met haar levensverhalen in de Volkskrant. Mijn grootste inspiratiebron is echter Sanne Vogel. Sinds ik het licht zag tijdens haar voorstelling Late Avond Idealen dit voorjaar heb ik besloten geen zin meer van haar te missen. Irritant zag ik op de Parade en vanavond was ik te gast op een try-out van Document, haar monoloog dat aanstaande vrijdag in première zal gaan.

Wat zijn de drives van Sanne Vogel, dat is een vraag die menig journalist haar al heeft gesteld en die vele bezoekers zich afvragen. Op 15 jarige leeftijd won Sanne de Kunstbende en vanaf toen werd ze 'op een sneltrein gezet', zoals ze het zelf mooi verwoord. In 2008 zat ze bij Pauw en Witteman aan tafel toen er iets brak in haar, overwerkt was ze, huilen wilde ze en opeens liet ze de tranen gaan en konden wij door een raampje gluren die haar achtergrond liet zien. Ze besloot naar aanleiding van dit moment en de terugkerende vragen hierover een voorstelling te maken. Haar doel: de vragen naar tranen uit de wereld helpen. Dit komt bijna een beetje schuld opleggend over: ze vertelt ons haar verhaal, maar alleen om zo die focus op tranen te verleggen. Het resultaat is echter een esthetisch en ontroerend stuk.

De voorstelling begint met het fragment bij Pauw en Witteman en daarna legt Sanne snel uit hoe de voorstelling vorm heeft gekregen en wat we kunnen verwachten. Heerlijk op z'n Sanne's, we worden even snel klaargestoomd voor de komende anderhalf uur.

In haar eentje vertelt Sanne Vogel over de familie van 'het meisje dat in 2008 moest huilen bij Paul en Witteman'. Ze vertelt over haar opa en oma, hun armoede en ziekte, over haar vader die zijn ouders verloor toen hij jong was en over hoe hij heeft gevochten voor alles. Uiteindelijk koppelt ze dit aan haar drives en is het cirkeltje rond. Zoals we van Sanne gewend zijn, speelt ze met taal. Bloemige zinnen vormen een uiterst treurig verhaal en zorgen voor een levendig beeld. Niet in één zin wordt de situatie geschetst, maar in vijf waardoor we het niet alleen horen, maar ook zien, ruiken en proeven.
Herhaling is het andere stokpaardje van deze dame. Zinnen worden herhaald, fragmenten worden herhaald, verhalen worden herhaald. Dit kan voor een langdradigheid zorgen, maar bij Document zorgt het juist voor een luchtig gevoel ondanks het verdriet. Afwisselend verteld ze, leest ze gedichten voor en leidt ze ons even af met een dansje 'om naar ons eigen verdriet te luisteren'. De gedichten zijn in eerste instantie abrupt en ergerlijk, later vallen ze echter op hun plaats in combinatie met het geluid dat soms het gesprek overneemt.

Naast taal werkt Sanne ook veel met beeld. Op de achtergrond worden wisselende landschappen geprojecteerd. De polder van de familie Vogel; koud, warm, vredig. Het decor bestaat verder uit een hele hoop papierwerk, allemaal documenten over haar familiegeschiedenis, en een boom. Jawel, een symbolische stamboom.

En zo kan ik nog uren doortikken, over alles waar ze me aan deed denken, over wat ze los maakte, over wat ik zou hebben gedaan. Sanne speelt met taal en dat kan ze goed. Haar persoonlijke en vooral treurige familiegeschiedenis zet ze op de planken en ze doet dat met een bepaalde komiek. Gelach klinkt menigmaal uit de zaal, ze brengt het allemaal licht, ja, dit zware onderwerp. En als we de zaal verlaten dan snappen we haar opeens een stukje beter. De vragen zijn beantwoord.