Kunst in conflict bediscussieerd

Sinds donderdag staat er weer een groot en levendig podium op de Neude in Utrecht. Mensen fietsen op en aan, om te eten, drinken, te luisteren en kaartjes te kopen voor verschillende voorstellingen: het Festival aan de Werf is weer begonnen. Deze 26e editie heeft het thema Take it personal, een motto dat natuurlijk bijzonder goed aansluit op het imago van het festival. Dit jaarlijkse festijn wordt namelijk gekenmerkt door theater, muziek en opstellingen die meestal in een geëngageerde hoek thuis horen. Ook is er dit jaar een interessant randprogramma vol lezingen, discussies en workshops omtrent Take it personal. Ik bezocht er dit weekend twee. Toevalligerwijs gingen beide discussies over de rol van cultuur in verwerking van conflict. Of naja, toevallig?

Zaterdagmiddag scheen de zon fel, terwijl ik in een loods op een verlaten terreintje bij de Zijdebalen in Utrecht een Salon van Hotel Eldorado bezocht. Naar aanleiding van hun voorstelling Finland waren er twee experts op het gebied van oorlog, genocide en verzoening uitgenodigd om samen met journaliste Colet van der Ven te praten over deze thematiek. De sprekers waren antropologe Anja Meulenbelt en oprichter van Radio La Benvolencija, George Weiss. Aan de hand van fragmenten uit films, literatuur, poëzie en filosofie definieerden ze het begrip 'genocide' en gingen op zoek naar de mechanismen hiervan en naar het proces van verwerking en verzoening. Het was een interessante gedachtewisseling door hun ervaringen met conflicten en de verwerking hiervan, maar de link met cultuur werd grotendeels losgelaten. Toen uiteindelijk de laatste vragen ingingen op de rol van cultuur binnen verwerking, waren beide sprekers kort in hun antwoord: natuurlijk is er behoefte aan cultuur en helpt het.

Dieper ging het panelgesprek op zondag in Theater de Kikker, Het onnoembare benoembaar maken. Georganiseerd door het Festival zelf en het 'Arts in Conflict' programma van de Vrede van Utrecht schoven de theatermakers Ilay den Boer en Mokhalled Rasem aan naast de hoogleraar Humanitaire hulpverlening en wederopbouw van de WUR, Thea Hilhorst, klinisch psycholoog Kaz de Jong en VK-journalist Rob Vreeken. Een interessant dialoog ontstond naar aanleiding van de vraag hoe een kind opgroeit in een door oorlog geteisterd land. Hoe ziet hij de wereld? Kan hij het onbenoembare benoembaar maken? De verschillende perspectieven waarin de sprekers werken, zorgden voor een dynamische discussie. Wetenschap, journalistiek en kunst werden op een lijn gezet, met elkaar vergeleken en dit leverde fraaie resultaten op. Alle vijf werken namelijk met persoonlijke verhalen, maar gebruiken ze anders. Wat is het doel, wat is het publiek? En hoe kunnen ze alle drie helpen in het verwerken van conflicttrauma's?

Ik kan wel stellen dat ik een stuk wijzer ben geworden dit weekend. Althans ik heb verschillende nieuwe insteken gehoord. De thema's van de twee discussies liepen parallel en beide brachten andere aspecten naar voren. Kunst en conflict zijn verbonden en de uitvoering is in mijn ogen interessant. De laatste tijd trekt het sowieso mijn aandacht door mijn stage bij een Arts in Conflict blog. Ja, geëngageerde kunst gaat verder dan pure esthetica. Een boodschap uitdragen met schoonheid is mogelijk en ik vind het o zo mooi!